Πέμπτη 6 Αυγούστου 2015

Άμες γ’ εσόμεθα πολλώ κάρρονες



Η παραπάνω αρχαιοελληνική φράση είναι διάσημη για τον ζήλο, την υπομονή και την επιμονή των νέων της αρχαίας Σπάρτης να γίνουν καλύτεροι από τους πρεσβύτερους, ξεπερνώντας τους σε ανδρεία, πολεμικές τέχνες και κατορθώματα. Μια υπέρβαση που αυτομάτως θα συνέχιζε την ένδοξη ιστορία της Σπάρτης, εξελίσσοντας την προηγούμενη. Όπως πολλοί ιστορικοί τονίζουν παρατηρώντας τη δομή της σπαρτιατικής κοινωνίας, τα ήθη και τα έθιμα της αρχαίας Σπάρτης δεν ήταν τυπικά αλλά στάση ζωής. Η υπόσχεση γινόταν δέσμευση.

Η νέα γενιά, γαλουχείται και ετοιμάζεται από την ίδια την κοινωνία να γίνει καλύτερη. Οι παλαιότερες γενιές, εκτός από λίγες εξαιρέσεις συντηρητικών ατόμων με «κολλημένες» αντιλήψεις, επιθυμούν όσο τίποτε τα παιδιά τους να είναι καλύτεροι από αυτούς, με σκοπό να διεκδικήσουν καλύτερο τρόπο διαβίωσης διορθώνοντας τα λάθη που αυτοί αργά αναγνώρισαν. Επιθυμούν τα παιδιά τους να μην αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες που έζησαν, να μη ζήσουν περιορισμό αγαθών, να μη κάνουν τα ίδια πολιτικά λάθη, να βρουν μια καλύτερη δουλειά. Αν αυτό επιτευχθεί, ανακουφίζονται στη σκέψη ότι ο κόσμος προχωρά προς το καλύτερο. 

Είναι επιτακτική ανάγκη λοιπόν η νέα γενιά που θα αντικαταστήσει τη προηγούμενη να είναι καλύτερη. Πολλοί φιλόσοφοι, κοινωνικοί αναλυτές, ιστορικοί και εκπαιδευτικοί έχουν αναφερθεί σ’ αυτό, αναγνωρίζοντας την εξέλιξη του ανθρώπινου νου και της οντότητας του ατόμου. Ένας άνθρωπος πάντα θα πρέπει να ανησυχεί, να προβληματίζεται και να κοιτά μπροστά γιατί έτσι ακριβώς είναι η φύση του. Αυτό που τον ξεχωρίζει από τα άλλα έμβια όντα είναι η νοητική ικανότητα, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να αμφισβητήσει τα ως τότε γνωστά. Μόνο έτσι ο άνθρωπος μπόρεσε να αναπτύξει τις γνώσεις του στο παρελθόν, όταν οι επιστήμονες και μελετητές κάθε εποχής αμφισβήτησαν προηγούμενες θεωρίες προκάτοχών τους, καθηγητές που εφάρμοσαν νέες τεχνικές παιδείας και εκμάθησης ή οι τεχνίτες διαμόρφωσαν νέους τρόπους εργασίας. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η τεχνολογία. Πώς για παράδειγμα πραγματοποιήθηκε η καινοτομία του αεροπλάνου αν ο ίδιος ο Ντα Βίντσι ή οι αδερφοί Ράιτ που το τελειοποίησαν δεν είχαν αμφισβητήσει τη θεωρία της βαρύτητας; Καθώς ο μύθος του Δαίδαλου και του Ίκαρου δεν ήταν άκρως ενθαρρυντικός…

Έχοντας λοιπόν δύο βασικά όπλα οι νέες γενιές έχουν τα εφόδια να προχωρούν: την ιστορία που αποδεικνύει τα λάθη των παλαιότερων γενεών και την ενθάρρυνση που λαμβάνουν από τους πρεσβύτερους να προχωρήσουν μπροστά. Παράλληλα η ίδια η εξέλιξη της τεχνολογίας και οι ραγδαίες αλλαγές σε επίπεδο βιωσιμότητας βοηθούν στην ολοένα και περισσότερη απαγκίστρωση από τη ζωή των παλαιότερων γενεών. Βέβαια υπάρχουν και καταστάσεις που τους εμποδίζουν από το στόχο αυτό όπως η κρίση αξιών, η ολοένα και περισσότερο οπορτουνιστική και ωφελιμιστική κοινωνία αλλά και η έλλειψη   συνεργασίας. Το τελευταίο είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο που χρειάζεται ξεχωριστή ανάλυση. Η συνεργασία είναι ίσως η μεγαλύτερη επίτευξη ατομικά του καθενός να προσαρμοστεί και να επικοινωνήσει με διαφορετικά μυαλά για την πραγματοποίηση του στόχου. Δυστυχώς όμως αφενός τα τεχνολογικά δρώμενα των κινητών, του υπολογιστή και των ανέσεων δυσκολεύουν την ίδια την ανθρώπινη επικοινωνία όπως πολλοί αναλυτές τονίζουν, ενώ τα παραπάνω χαρακτηριστικά της κοινωνίας που αντί να δουλεύει για το μέλος του κοινωνικού συνόλου, το πνίγει και το διυλίζει από ενέργεια θυσιάζοντας το στο βωμό του καλού των λίγων, καταφέρνει να αποξενώνει τον άνθρωπο από τα κοινά, προκαλώντας του απέχθεια και επιφύλαξη. Οι νέοι καλούνται να ξεπεράσουν τις δυσκολίες και να εκμεταλλευτούν τα προτερήματα. Η πεποίθηση ότι οι νέοι πρέπει να προχωρήσουν παραπέρα από τους προγόνους τους όμως δεν είναι εκτίμηση αλλά γεγονός. Μπορούν άραγε οι νέοι στις μέρες μας να σηκώσουν αυτό το φορτίο;

Ας αναφερθούμε στα παιδιά του δυτικού κόσμου, όπου ανήκουμε. Τα παιδιά πλέον είναι λιγότερο σκληραγωγημένα κατά πλειοψηφία από τους προγόνους τους, έχουν δουλέψει ελάχιστα σε μικρές ηλικίες, έχουν μικρότερη επαφή με τη φύση και τους κινδύνους. Ζουν σε έναν ελεγχόμενο χώρο ασφάλειας που έχουν χτίσει οι γονείς τους. Το μεγαλύτερο μέρος των ασχολιών τους ανήκει σε κινητά, tablet, pc και internet. Προτιμούν να μείνουν στο σπίτι τους από το να βγουν έξω να παρατηρήσουν τον κόσμο. Ανοίγουν ένα laptop ή έναν υπολογιστή από το να συζητήσουν με τους γύρω τους. Ακόμα και στο internet προτιμούν να κάνουν τα ίδια πράγματα καθημερινά από το να έχουν πρόσβαση στον τεράστιο αριθμό πληροφοριών που περιέχεται εκεί. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούν να βάλουν προτεραιότητες. Έπειτα, η νοοτροπία της προσέγγισης των πραγμάτων από τους νέους έχει αλλάξει. Αντιλαμβανόμαστε βεβαίως τη νεανική σπιρτάδα, την επιπολαιότητα, τον αυθορμητισμό και τον ενθουσιασμό τους, όμως δεν αναφερόμαστε σε αυτά. Η «καλή ζωή» και οι ανέσεις έκαναν τους νέους να θεωρούν σχεδόν τα πάντα αυτονόητα και αυτομάτως επίκτητα. Επειδή κι εγώ ανήκω στην νέα γενιά, γνωρίζω καλά ότι οι περισσότεροι ζήσαμε επάρκεια και ίσως κάποιες φορές υπερβολή όσον αφορά τη διάθεση αγαθών. Όλα αυτά δημιούργησαν νέους λιγότερο δραστήριους και περισσότερο ισχυρογνώμονες.

Τα αίτια είναι πολλά και οι δράστες  επίσης πολλοί. Το πρώτο αίτιο το αναλύσαμε, είναι τα σημεία των καιρών. Η τεχνολογία αυξάνεται ραγδαία, αλλά σε λάθος τομείς. Έχουμε στην τσέπη μας κάθε είδος οθόνης και διασκέδασης ενώ δεν έχουμε ακόμη λύσει το πρόβλημα της υπερβολικής εργασίας που παίρνει τελικά τη μορφή αγγαρείας. Υπάρχουν τεχνίτες που κατασκευάζουν και επισκευάζουν αυτές τις συσκευές ενώ η εργασία τους θα μπορούσε να είναι χρήσιμη σε άλλο τομέα, πιο αναγκαίο. Οπότε τίθεται και θέμα αμφισβήτησης ως προς το αν η τεχνολογία και οι φορείς της, δίνουν σωστές προτεραιότητες στα τεχνολογικά επιτεύγματα. Το δεύτερο αφορά την κοινωνική συμπεριφορά του περίγυρου των νέων. Είστε σίγουροι αν οι φράσεις, «είσαι ο καλύτερος», «είσαι ο πιο όμορφος», «είσαι ο πιο έξυπνος», «έχεις όλα τα προσόντα του κόσμου», «μια μέρα θα γίνεις σπουδαίος» έχουν αποκλειστικά θετικό αντίκτυπο στα παιδιά σας; Είστε σίγουροι ότι θα πρέπει να ενθαρρύνετε αλόγιστα και τυφλά τις ιδέες των νέων; Άλλο οι ιδέες άλλο οι προσπάθειες, διότι πριν προσπαθήσεις κάτι θα πρέπει να το σκεφτείς. Τέλος είστε βέβαιοι ότι το ΝΑΙ σε όλα τα χατίρια που σας ζητάνε είναι πρέπον; Χωρίς αμφισβήτηση, έχετε δίκιο όταν σκέφτεστε ότι τα παιδιά σας πρέπει και τους αξίζει να ζήσουν καλύτερα από εσάς, όμως θα πρέπει να υπάρχει ένα μέτρο σε αυτά που παρέχετε σε αυτά, αποφεύγοντας τις υπερβολές.

Η νέα γενιά είναι και θα είναι πάντοτε πρόθυμη να αλλάξει τα πάντα. Οι προηγούμενες γενιές θα είναι πάντοτε σίγουρες ότι οι επόμενες θα αλλάξουν τα πάντα. Παρατηρώντας τη γενιά μου που σε λίγα χρόνια θα αναλάβει τα ηνία, προς το παρών διακατέχεται από σύγχυση, αναζητά τι είναι σωστό, τι λάθος καθώς μπερδεύεται στη διάθεση αγαθών και αδυνατεί να θέσει μια σωστή σειρά προτεραιότητας. Υπάρχει όμως ελπίδα. Η φόρμουλα της επιτυχίας δεν κρύβεται βαθιά μέσα μας, είναι μπροστά στα μάτια μας. Είναι η γνωστή ρήση των αρχαίων Ελλήνων που εν τέλει στο εσωτερικό της βρίσκεται η μεγαλύτερη αλήθεια: Μέτρον Άριστον.

Κωνσταντίνος Κοντίτσης

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου